کاوش در زندگی شهری؛بوم‌شناسی اجتماعی پیاده‌روها در نیویورک

مقدمه

در پیاده‌رو، میچل دانیر¹ جامعه‌شناس، ما را به خیابان‌های شلوغ محلۀ‌ گرینویچ ویلیج² نیویورک می‌بَرَد و در اعماق بوم‌شناسی اجتماعی³ پیچیده، یک گسترۀ شهری را کاوش می‌کند. دانیر در این مردم‌نگاری⁴، تصویری پر‌جنب‌وجوش و تفکربرانگیز از جامعه‌ را نمایان می‌کند که در سایۀ‌ روایت مسلط از زندگی شهری گاهی به حاشیه رانده می‌شود. پیاده‌رو فقط تصویری واضح از زندگی در پیاده‌رو نیست، بلکه سفری است ازطریق شبکه‌های پیچیدۀ فقر، انعطاف‌پذیری و پویایی‌های اجتماعی که مناظر شهری را شکل می‌دهد. دانیر تحلیلی تکان‌دهنده درمورد این‌که چگونه این افرادِ به‌حاشیه‌رانده‌شده در میان ناملایماتْ زندگی می‌کنند، ارائه می‌دهد. هم‌چنین، کتاب مسائل اجتماعی گسترده‌تری را منعکس می‌کند که باعث تفکر درمورد موانع سیستمی، نگرش‌های اجتماعی و نیروهای اقتصادی می‌شود که این افراد را محدود و توانمند می‌کنند. پیاده‌رو، یک نمونه مثال‌زدنی از مردم‌نگاری است.

پیاده‌رو از چه حرف می‌زند؟

رویکرد دانیر منحصربه‌فرد است. او یک جامعه‌شناس سفیدپوست از طبقۀ متوسط است که به‌خاطر کار قبلی‌اش میزِ اسلیم⁵ شهرت دارد و سپس خود را در بافت محلۀ گرینویچ غوطه‌ور می‌کند. او به قسمتی از خیابان ششم⁶ می‌رود که در آنْ ضایعات‌جمع‌کن‌ها، دست‌فروش‌ها و فروشندگان کتاب، مجله‌های دست‌دوم و تخفیف‌خوردهْ زندگی می‌کنند. دانیر،به‌عنوان یک مشاهده‌گر مشارکت‌کننده⁷، ماه‌ها کنار این فروشندگان کار می‌کند. یکی از تحلیل‌های مهمی که دانیر ارائه می‌کند، دربارۀ «بی‌خانمان‌ها» است. او استدلال می‌کند که برخی از این افراد ممكن است توان تأمین محل اقامت خود را داشته باشند، اما خوابیدن در پیاده‌رو را ترجیح می‌دهند! مشاهدات او براساس تجربیات دست‌ِاول و عینی است.

     دانیر به‌گونه‌ای ماهرانه، قوانین پیرامون فروشندگان خیابانی و پیچیدگی‌های سیاست‌هایی را که بر جمعیت بی‌خانمان‌ها تأثیر می‌گذارد، بررسی می‌کند. او نشان می‌دهد که چگونه این مقررات، شرایط زندگی و تجارت را در خیابان‌های شهر بازتعریف کرده‌است. استدلال او جالب و قانع‌کننده است و نشان می‌دهد که علی‌رغم بی‌نظمی ظاهری ایجادشده توسط فروشندگان، پیاده‌روهای محله‌های نیویورک، فرصتی برای درآمد، احترام و حمایت اجتماعی برای آن‌ها و بسیاری از ساکنان این مناطق، ایجاد می‌کند. کتابْ ما را دعوت می‌کند تا در محیط فرهنگی-اجتماعی افرادی را که در جامعه اغلب «تهدیدآمیز یا نابه‌هنجار» تلقی می‌شوند، با نگاهی دیگر شناسایی کرده و مشاهده کنیم. تأمل عمیق دانیر در این جامعه در پنج سال، این باور رایج را که این افراد برای نظم و رفاه محله مضر هستند، به چالش می‌کشد.

     پیاده‌رو، از یک‌سو، پیچیدگی‌های زندگی شهری معاصر، از سرزندگی آن گرفته تا درگیری‌هایی که ریشه در طبقات و نژاد دارد، را آشکار می‌کند و ازسوی دیگر، بر فرصت‌های غیرمنتظره برای هم‌دلی -که می‌تواند میان غریبه‌ها پدیدار شود- تأکید می‌کند. گنجاندن عکس‌های متعدد که توسط عکاس شیکاگو تریبون⁸، کارتر⁹، گرفته شده‌است، جذابیت کتاب را افزایش می‌دهد و دیدگاهی صمیمی از زندگی در حاشیۀ شهر نیویورک در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد.

     حکیم‌حسن یکی از چهره‌های محوری پیاده‌رو است؛ مردی بی‌خانمان که به چهره‌ای برجسته در کتاب تبدیل می‌شود. حکیم به‌خاطر هوش، علاقه‌اش به کتاب و توانایی‌اش در گفت‌وگوهای عمیق با نویسنده، شهرت دارد. او خواننده‌ای مشتاق با علاقۀ شدید به فلسفه و تاریخ است و اغلب با دانیر درمورد موضوع‌های گوناگون بحث می‌کند. این کتاب ازطریق تجربه‌ها و گفت‌وگوهای حکیم‌حسن، چالش‌های پیشِ‌روی بی‌خانمان‌ها، استراتژی‌های آن‌ها برای بقا، و مسائل اجتماعی گسترده‌تر پیرامون فقر و بی‌خانمانی را در محیط‌های شهری، واکاوی می‌کند. یکی از مزیت‌های مردم‌نگاری، همین امکان گفت‌وگوی عمیق با افرادی است که خود موضوع مطالعه هستند و اطلاعات ارزشمندی در این میان، کسب می‌شود.

دانیر در پیاده‌رو از مشاهده‌ها، مصاحبه‌های عمیق، توصیف‌های دقیق مردم‌نگارانه و بینش‌های بازتابیْ برای ارائۀ تصویری واضح و جامع از زندگی و تجربۀ فروشندگان پیاده‌رو در شهر نیویورک استفاده می‌کند. او با دقت جزئیات زندگی فروشندگان، تعامل آن‌ها با مشتریان، روابط آن‌ها با یک‌دیگر و پویایی گسترده‌تر محیط پیاده‌رو را ثبت و توصیف می‌کند. این رویکرد مردم‌نگارانۀ دقیق، تفاوت‌های ظریف و پیچیدگی‌های زندگی روزمرۀ آن‌ها را به تصویر می‌کشد. در کنار مشاهده، دانیر مصاحبه‌های گسترده‌ای با فروشندگان انجام می‌دهد و از آن‌ها درمورد زندگی، مبارزه‌ها، آرزوها و تجربه‌هایشان می‌پرسد. این مصاحبه‌ها بینش عمیق‌تری درمورد دیدگاه‌های آن‌ها ارائه و به دانیر اجازه می‌دهد تا روایت‌های آن‌ها را به تصویر بکشد.

     اثر دانیر می‌تواند به‌عنوان یک متن مکمل برای درس‌های گوناگون دانشگاهی عمل کند. برای مثال، در یک کلاس جامعه‌شناسی مقدماتی، بینش‌هایی در رابطه با ارتباط سطوح خرد و کلان تحلیل و این‌که چگونه پژوهش‌های جامعه‌شناختی می‌تواند تلقی‌های رایج را تغییر دهد، ارائه می‌کند. در یک کلاسِ مطالعات مردم‌شناسی و روابط قومیْ تعامل نژاد، طبقه و جنسیت در خیابان‌ها را واکاوی می‌کند. این کتاب به کسانی که در‌حال مطالعۀ روش پژوهش هستند، نمونه‌ای از یک پیوست روش‌شناختی دقیق ارائه می‌دهد.

نتیجه‌گیری

به‌طور خلاصه، پیاده‌رو با کاوشی جامع و علمی در زندگی و فرهنگ شهری، عقاید از پیش‌تعیین‌شده و کلیشه‌های شهری را به چالش می‌کشد و خوانندگان را دعوت می‌کند تا در برداشت خود از کسانی که اغلب توسط جامعه به حاشیه رانده شده‌اند، تجدید‌نظر کنند. تعهد دانیر به سوژه‌های پژوهش، همراه با روایت جذاب او، این کتاب را برای کسانی که شیفتۀ پیچیدگی‌های شهر‌های معاصر هستند، اثری ارزشمند می‌کند. دانیر با استفاده از مشاهدات میدانی، مصاحبه‌های عمیق و رویکرد روایی، در کاوش عمیق خود از روح انسان در هزارتوی شهری، نه‌تنها درک ما را از زندگی در خیابان غنی می‌کند، بلکه ما را به بازنگری در برداشت‌های خود از جامعه، تاب‌آوری و شبکۀ پیچیدۀ پویایی‌های اجتماعی- اقتصادی که شهرهای ما را شکل می‌دهند، وادار می‌کند.

1. میچل دانیر اکنون ریاست گروه جامعه‌شناسی در دانشگاه پرینستون را برعهده دارد و هم‌چنین به‌عنوان استاد مدعو و ممتاز جامعه‌شناسی در مرکز فارغ‌التحصیلان، CUNY مشغول است. ↩︎
2. Greenwich village ↩︎
3. Social Ecology
   *بوم‌شناسی اجتماعی یک نظریۀ اجتماعی انتقادی است که به بررسی رابطۀ جامعه و محیط می‌پردازد. این حوزه بر ارتباط متقابل میان سیستم‌های انسانی (مانند فرهنگ و اقتصاد) و سیستم‌های طبیعی تمرکز دارد و از تعامل‌های پایدار و هماهنگ بین مردم و محیط اطرافشان دفاع می‌کند. ↩︎
4. Ethnography ↩︎
5. Slim’s Table
   *این کتاب مطالعه یک غذاخوری در شیکاگو است. دانیر در این کتاب به کاوش زندگی و تجربه‌های مشتریان می‌پردازد. این کتاب بر موضوعاتی مانند نژاد، طبقه و… تمرکز می‌کند و بینش‌هایی را درمورد پویایی زندگی شهری ازطریق دریچۀ این مردم‌نگاری خاص ارائه می‌دهد. ↩︎
6. The Sixth Avenue ↩︎
7. Participant Observer ↩︎
8. Chicago Tribune ↩︎
9. Ovie Carter ↩︎