نویسنده: علی رجب زاده
مقدمه
با توجه به دشواری و هزینههای انجام نظرسنجیهای معتبر تصادفی، توجه متخصصان به نظرسنجیهای آنلاین به عنوان گزینههای راحت و کمهزینه جلب شده است. به ویژه با توجه به انتخابات زودهنگام ۱۴۰۳ در ایران، انواع نظرسنجی در شبکههای اجتماعی توسط کاربران یا توسط موسسههای افکارسنجی با روشهای گوناگون در حال انجام است و نتایج هرکدام با دیگری متفاوت. در زمانه تحولات پرسرعت دیجیتال، امکان دستیابی به بینشهایی خوب از افکار عمومی را فراهم میکنند، اما با نگرانیهایی نیز همراه هستند. پژوهشهای اخیر نشاندهنده روند نگرانکنندهای است: این نظرسنجیها ممکن است به طور ناخواسته افکار عمومی را به غلط نمایندگی کنند و به نتایج گمراهکنندهای منجر شوند، به ویژه در میان گروههای خاص جمعیتشناختی مثل جوانان و هیسپانیکها (مردم اسپانیایی زبان ایالات متحده). اگرچه این مطالعات بر جامعه آمریکا تمرکز داشته، مشکلات و دغدغههای نظرسنجی آنلاین در دیگر جوامع را نیز نمایان میکند.
نظرسنجیهای انلاین و چالشهای آن
مطالعه مرکز تحقیقات پیو1 نشان میدهد که نظرسنجیهای آنلاین در جامعه آمریکا درصدی اندک اما قابل اندازهگیری از شرکتکنندگان تقلبی دارند؛ چیزی بین ۴ تا ۷ درصد. این رایدهندگان جعلی، پاسخهای تصادفی نمیدهند، بلکه در مواردی مثل عملکرد رئیسجمهور، نظرات مثبتتری میدهند تا رضایت پرسشگر را جلب کنند.
این مسئله، نگرانیهایی راجع به مخدوش شدن نظرسنجیها ایجاد کرده است. رایدهنده تقلبی یکی از چالشها و پیامدهای نمونهگیری در دسترس2 است که افراد به منظور کسب پول یا دیگر مشوقها در آن داوطلب میشوند. اگرچه درصد آرای تقلبی و تکراری اندک است اما توانایی انحراف نتایج نظرسنجی را دارند. موسساتی که نظرسنجیها را هدایت میکنند باید راهکارهایی برای حل این چالش پیدا کنند تا اعتماد عمومی به نتایج نظرسنجیها زیر سوال نرود.
نمونههایی از پاسخهای عجیب!
برای بررسی این مسئله، پژوهشگران در فوریه ۲۰۲۲ سوالاتی از مردم پرسیدند و ۱۲ درصد از شرکتکنندگان داوطلب در نظرسنجی اعلام کردند که مجوز هدایت یک زیردریایی هستهای را دارند! این درحالی است که تقریباً هیچکس در آمریکا چنین مجوزی ندارد. در میان گروههای حاضر در این نظرسنجی آزمایشی، هیسپانیکها و جوانان میزان رای تقلبی بیشتری داشتند.
این وضعیت در یک سوال عجیب دیگر نیز تکرار شده است و هیسپانیکها و جوانترها، پاسخهای شگفتانگیز بیشتری ثبت کردهاند. پرسش مورد نظر این بوده است که «در هفته اخیر کدام یک از این کارها را انجام دادهاید؟
- خریدن یک جت شخصی
- صعود به رشتهکوههای کاراکورام
- تلویزیون دیدن
- یادگیری پختن هالوسکی
- بازی جال آلای
- مطالعه یک کتاب
- هیچ کدام
نمودار زیر، درصد افرادی که ادعا کردند در هفته گذشته یک جت خریدهاند، کوه کاراکورام را فتح کردهاند، هالوسکی درست کردهاند یا بازی جال آلای را تجربه کردهاند نشان میدهد.
تفاوتهای معنادار در نتایج نظرسنجیها
بررسیهای موسسه تحقیقات پیو در رابطه با این چالش، پرده از معما در رابطه با هیسپانیکها و جوانان بر میدارد. یک نظرسنجی که نتایج آن در اکونومیست منتشر شده است مدعی شد ۱ نفر از هر ۵ جوان آمریکایی معتقد است که هولوکاست ریشه در واقعیت ندارد، همچنین در رابطه با سقط جنین نیز یافتههای نظرسنجی عجیب بود و در گروه سنی جوانان، اکثر افراد به قانونی بودن آن رای مثبت داده بودند در حالی که مسئله سقط جنین، یکی از چالشیترین موضوعات در ایالات متحده است. این ادعا با ادبیات پژوهشی در رابطه با جامعه آمریکا و دادههای پیشین در تعارض بود و متخصصان مرکز پیو را به بررسی عمیقتر نتایج و یافتهها سوق داد. این پژوهشگران با علم به آنکه تمرکز نظرسنجی روی یک نگرشِ نادر (انکار هولوکاست) بود و البته نظر به آنکه به طور کلی در میان جوانان، پاسخهای جعلی بیشتر است، تصمیم به تکرار نظرسنجی جهت مقایسه و اعتبارسنجی یافتهها گرفتند.
مرکز تحقیقات پیو، نظرسنجی مذکور را با یک روش معتبرتر یعنی نمونهگیری احتمالی3 تکرار کردند و یافتهها به شکل قابل توجهی متفاوت بود! تنها ۳ درصد از جوانان زیر ۳۰ سال با انکار هولوکاست موافقت کردند و این عدد با دیگر گروههای سنی مشابه بود و البته در مورد سقط جنین نیز یافتههای نظرسنجی منتشر شده در اکونومیست با یافتههای نظرسنجی جدید همخوان نبود؛ در نظرسنجی اکونومیست ۴۸ درصد از جوانان با سقط جنین مخالفت کرده بودند و در نظرسنجی جدید، ۲۳ درصد.
تنها توضیح محتمل در رابطه با تفاوت معنادار این است که افرادی به قصد کسب پول و جایزه، خود را جوان جازده و یا به جای دیگران در نظرسنجی شرکت کردهاند. در این نوع نظرسنجیها با توجه به عدم الزام شرکتکنندگان به احراز هویت یا سختگیریهای مشابه، امکان رای جعلی بالا است. شاید سادهترین راهکار، سختگیری بیشتر برای جمعآوری پاسخها باشد اما اینکار، میزان مشارکت را پایین میآورد و پژوهشگران، مجبور به ایجاد یک تعادل طلایی میان این دو هستند.
نتیجهگیری
با توجه به پیشرفت روز افزون تکنولوژی و پویایی جوامع، موسسات افکارسنجی به دنبال جمعآوری اطلاعات در سریعترین زمان ممکن هستند و یک راهحل پذیرفتهشده در سراسر جهان، نظرسنجی آنلاین داوطلبانه است. اگرچه با این روش امکان دستیابی به بینشهای مفید و حتی در بسیاری موارد نگرشهای واقعی وجود دارد، احتمال وقوع خطا را نیز باید در نظر داشت. شاید یکی از بزرگترین چالشهای متخصصان علم نظرسنجی، یافتن راهحلی آسان برای کسب نظر مردم و در عین حال اطمینان از هویت آنها باشد. نکتهای که بایست حتما به آن توجه کرد این است که در رابطه با مسائل حساس، استفاده از نمونهگیری در دسترس احتمال ابتلا به خطا را بسیار بالا میبرد و بهتر است از دیگر روشهای معتبر نمونهگیری استفاده گردد.
منابع
Beshay. (2024, April 19). Online opt-in polls can produce misleading results, especially for young people and Hispanic adults. Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/short-reads/2024/03/05/online-opt-in-polls-can-produce-misleading-results-especially-for-young-people-and-hispanic-adults/
Frankovic, K. (2023, December 8). Increasing numbers of Americans say antisemitism is a serious problem. YouGov. https://today.yougov.com/politics/articles/48112-increasing-numbers-of-americans-say-antisemitism-is-a-serious-problem
The Economist. (2023, December 7). One in five young Americans thinks the Holocaust is a myth. The Economist. https://www.economist.com/united-states/2023/12/07/one-in-five-young-americans-thinks-the-holocaust-is-a-myth
پاورقی
